خراسان جنوبی؛ پایتخت انحصاری زرشک بی‌دانه جهان

خراسان جنوبی، پایتخت انحصاری زرشک بی‌دانه جهان به شمار می‌رود که با قدمت ۲۵۰ ساله به عنوان یکی از محصولات شاخص و مزیت‌دار این استان محسوب می‌شود و علاوه بر آورده اقتصادی، بخشی از هویت منطقه است.

سطح زیر کشت زرشک خراسان جنوبی که از آن به عنوان "یاقوت سرخ کویر" نیز یاد می‌شود، بیش از ۱۹ هزار و ۴۸۵ هکتار است که از این میزان ۵۱۲ هکتار به‌صورت دیم کشت شده و سالانه در مجموع بیش از ۲۲ هزار تن زرشک خشک حاصل می‌شود.

زرشک از جمله درختچه‌های مقاومی است که قابلیت رشد و تولید در زمین‌های کم‌بهره با آب شور را داراست؛به همین دلیل از سالیان دور در منطقه خشک و کم‌آب خراسان جنوبی مورد توجه قرار گرفته است. لذا توجه بیشتر به آن، ضمن افزایش ظرفیت تولید، در حفاظت از خاک منطقه نیز می‌تواند موثر باشد.

بنا بر اعلام سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی، بیش از ۳۸ هزار خانوار به‌طور مستقیم تولیدکننده زرشک هستند و ۵۰ هزار خانوار، مستقیم و غیرمستقیم از این محل امرار معاش می‌کنند.

کشاورزان خراسان جنوبی بیش از ۲۰ سال است که با خشکسالی‌های پیاپی دست و پنجه نرم می‌کنند اما زرشک تاکنون به عرصه‌های کشاورزی این دیار تشنه، حیات داده و امید را در دل کشاورزان زنده نگه داشته است.

برداشت زرشک از اواسط شهریور در خراسان جنوبی آغاز می‌شود که تا اواخر مهر ماه ادامه دارد و پنج شهرستان این استان شامل قاینات، زیرکوه، درمیان، سربیشه و بیرجند بیشترین سطح زیر کشت زرشک را دارند.

یکی از نکات قابل توجه اینکه همواره چرخه تولید تا فروش زرشک به‌صورت قدیمی و سنتی بوده که لازم است از این چرخه، خارج و در قالب‌های نوین در سطح ملی و بین‌المللی معرفی شود.

محصولی که علاوه بر تضمین اشتغال روستاییان و مرزنشینان، هر سال به میزان کم به بیش از ۳۰ کشور دنیا از جمله روسیه، آلمان، استرالیا، اتریش، هلند، امارات متحده عربی و آمریکا صادر می‌شود و در این زمینه نیاز به توجه ویژه‌تر دارد.

بنا بر اعلام مدیریت صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌ جنوبی، در حال حاضر هشت واحد و کارخانه فرآوری زرشک با ظرفیت چهار هزار و ۴۶۰ تن در استان فعال است.

همچنین ۲۸ واحد بسته‌بندی زرشک با ظرفیت ۱۰ هزار و ۴۴۰ تن در خراسان جنوبی فعال بوده که برای بیش از ۱۰۰ نفر شغل ایجاد کرده است.

زرشک در این واحدها به محصولاتی از جمله شربت، آب زرشک، پوره زرشک و کنسانتره زرشک فرآوری و به استان‌های همجوار و کشورهای اروپایی صادر می‌شود.